Balansverstoren is de basis van het judo: een worp of handeling kan pas effectief door Tori worden uitgevoerd als Uke uit balans is. Deze stelling is in de praktijk makkelijk te bewijzen: iemand die stevig staat is niet zomaar om te krijgen. Om het te gooien moeten we hem/haar eerst uit balans brengen.
Het verstoren van de balans in het judo is niet eenduidig. Het verstoren van uke's balans kan op vele manieren ?verkregen? worden. Toch is de bewering uke's balans is om vele manieren te verstoren? niet helemaal volledig. Er wordt namelijk een belangrijk punt niet genoemd.
Prof. Dr. Kano, de grondlegger van het judo, heeft gezegd dat men bij judo naar een maximale effeciency met een minimum aan inspanning moet streven. Deze judoregel legt beperkingen op aan de manieren dat we uke uit balans mogen brengen. De regel verbiedt namelijk het met veel kracht omduwen van uke: er is geen minimum aan inspanning bij het harde duwen en deze beweging is dan ook niet erg efficient.
Hoe is uke dan wel efficient en met een minimum aan inspanning om te krijgen?
Om deze vraag te beantwoorden moet eerst eens bekeken worden wat uit balans staan nu eigenlijk is. Om uit balans staan uit te leggen, moet eerst even terug gegrepen worden naar de natuurkunde.
Ieder lichaam heeft een zwaartepunt. Het zwaartepunt in een lichaam is een het punt in het lichaam waar de zwaartekracht aangrijpt. Het zwaartepunt van de mens licht zo rond de navel. Als men dus een mens geheel zou vervrommelen tot een balletje, zou dit balletje zich ter hoogte van de navel zitten.
Vanuit het zwaartepunt kan een lijn worden getrokken loodrecht naar de grond. Het punt waar de lijn de grond snijdt heet het geprojecteerde zwaartepunt. Ofwel, als men een touwtje aan het zwaartepunt knoopt en aan het eind van het touwtje een loodje hangt, zal het touwtje (lood)recht naar beneden gaan hangen en raakt de grond in het geprojecteerde zwaartepunt.
Knoop je band maar eens zo dat je een heel lang eind hebt. Het lange eind wijst loodrecht naar beneden (als je een slappe band hebt!) en raakt de grond in het geprojecteerde zwaartepunt.
Normaal gesproken staat de mens met zijn (twee) benen op de aarde. Laten we de benen nu eens steunpunten noemen. De mens heeft in principe vier steunpunten, namelijk 2 benen en 2 armen, net zoals een tafel vier steunpunten heeft (de vier tafelpoten). De mens brengt echter een groot deel van zijn leven staand door. Dat houdt in dat de mens als hij staat nog maar twee steunpunten heeft.
Om de steunpunten heen kunnen we een steunvlak leggen. Probeer het volgende maar eens: uke gaat op twee benen staan. Tori maakt van zijn nu een rechthoek zodanig dat beide voeten van uke hierin passen. De rechthoek gevormd door de band noemen we nu het steunvlak.
Met bovenstaande definities is het mogelijk om uit balans staan uit te leggen. We zeggen dat uke uit balans is als zijn geprojecteerde zwaartepunt buiten zijn steunvlak ligt.
Als tori het dus voor elkaar krijgt, door aan uke te trekken of te duwen, dat uke's geprojecteerde zwaartepunt buiten het steunvlak krijgt, zeggen we dat uke uit balans staat. Let wel dat het natuurlijk de bedoeling is dat terwijl uke uit balans staat, tori in balans staat!
Figuur 1 - Uit balans staan.
Nu we weten wat uit balans is, kunnen we weer de vraag stellen: hoe kunnen we uke nu op een efficiente manier uit balans brengen?
Het antwoord hierop is nu makkelijk. We moeten dus zorgen dat het geprojecteerde zwaartepunt buiten het steunvlak komt te liggen. Wil tori uke uit balans brengen, moet hij dus uke's zwaartepunt uit uke's steunvlak duwen of trekken. Wil tori uke efficient uit balans halen moet tori het volgende doen.
In gedachte moet tori een lijn trekken tussen de voeten van uke. Tori brengt uke nu op de meest efficiente manier uit balans als tori uke duwt of trekt loodrecht op deze gedachten lijn!
In onderstaand figuur zijn een paar voorbeelden van de meest efficiente manier om uke uit balans te halen gegeven.
Figuur 2 - Richtingen om iemand uit balans halen op een efficiente manier
Figuur 3 - Richting om iemand uit balans halen op een niet (altijd) efficiente manier